Samen stap voor stap bouwen aan Alzheimercentrum Amsterdam

Alzheimercentrum Amsterdam bestaat dit jaar 25 jaar. In de rubriek Samen stap voor stap geven we een unieke kijk achter de schermen bij de werkzaamheden en successen van medewerkers, donateurs en onderzoeksdeelnemers. Want alleen samen boeken we vooruitgang in de strijd tegen dementie. In deze editie deelt neuroloog en oprichter Philip Scheltens herinneringen en mijlpalen van 25 jaar Alzheimercentrum Amsterdam.

Hoe is Alzheimercentrum Amsterdam ontstaan?

“In de jaren ’90 ben ik als neuroloog samen met zorgconsulent Freek Gilissen een kleine geheugenpoli gestart. Destijds was alzheimer nauwelijks een onderwerp van gesprek. Er was weinig aandacht voor, en vaak werd gedacht: meneer is gewoon een dagje ouder, dat hoort erbij. Wij wisten beter. In 1993 promoveerde ik op MRI-onderzoek bij de ziekte van Alzheimer. Mijn promotie kreeg veel aandacht, zowel in de media als binnen het ziekenhuis, en ik begon steeds vaker lezingen te geven over alzheimer. Mondjesmaat kwamen er meer patiënten, en in 2000 werd ik de eerste hoogleraar dementie in Nederland.

Het eerste Alzheimercentrum werd opgericht in Limburg, en daar wilde ik bij aansluiten. Destijds duurde het vaak veel te lang voordat iemand een diagnose kreeg. Dat kon beter, vond ik. Samen met Freek bedacht ik de screeningsdag: alle onderzoeken op één dag en een week later de diagnose. Op de dag van mijn oratie tekende ik in de bestuurskamer van het ziekenhuis de oprichtingsakte voor Alzheimercentrum Amsterdam. Wat een dag was dat!”

Tegen welke uitdagingen liep je aan?

“Mijn motto is: zonder wrijving geen glans. We hebben voor veel dingen moeten knokken. Zo was er in het begin weerstand tegen de screeningsdag—men dacht dat het te zwaar zou zijn voor patiënten. Maar we kregen juist positieve reacties en wisten dat we op de goede weg zaten. Eigenlijk deden we alles op die manier. Als we geloofden dat iets goed w

as voor de patiënt en voor het onderzoek naar dementie, dan gingen we ervoor. En dat werkte: we kregen steeds meer patiënten, meer onderzoekers, meer medicijntrials en meer subsidies.”

Wat waren voor jou de belangrijkste mijlpalen?

“In 2010 kregen we eindelijk onze eigen plek in het ziekenhuis. Koningin Beatrix opende het centrum—een onvergetelijk moment. Daarna volgden er nog meer mooie stappen. We richtten het Brain Research Center op voor medicijnonderzoek, brachten focus aan in ons wetenschappelijke werk en Wiesje van der Flier en ik schreven samen het boek Het alzheimermysterie. Toen ik in 2023 afscheid nam en het stokje overdroeg aan Wiesje van der Flier en Yolande Pijnenburg, werkten er 125 mensen bij Alzheimercentrum Amsterdam. Mijn afscheid was ook een mijlpaal. Dat was zo’n warme en bijzondere dag, omringd door collega’s, vakgenoten en familie.”

Waar ben je het meest trots op?

“Dat we met elkaar de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie—vooral dementie op jonge leeftijd—op de kaart hebben gezet. Patiënten en hun naasten vonden herkenning en erkenning, en misschien nog wel belangrijker: hoop. Het geeft tenslotte vertrouwen dat zoveel mensen dagelijks werken aan oplossingen voor deze ziekte. We hebben ons met hart en ziel ingezet voor de patiënt van vandaag – door goede zorg te bieden – én voor de patiënt van morgen – door volop in te zetten op onderzoek en vooruitgang.”

Wat hoop je voor de komende 25 jaar?

“Ik denk dat er veel zal veranderen. Diagnoses zullen nog preciezer worden, we zullen beter begrijpen welke processen een rol spelen en daar gerichtere therapieën voor ontwikkelen. Een one size fits all-oplossing zie ik niet, maar door in te zoomen op de pathologie kunnen we behandelingen vinden die de ziekte vertragen en zelfs voorkomen. De sleutel ligt dan ook in het eerder opsporen en behandelen van de ziekte. Dáár gaat het de komende jaren om. En met alle kennis, passie en doorzettingsvermogen binnen Alzheimercentrum Amsterdam heb ik er alle vertrouwen in dat we blijven bouwen aan een toekomst zonder dementie.”

Steun onderzoek

Wilt u onderzoek naar alzheimer en andere vormen van dementie steunen? Kijk hier wat u kunt doen.

Meer verhalen

Alle verhalen lezen van mensen die stappen zetten in de strijd tegen dementie? Lees ze op deze pagina.